Koronacja Matki Boskiej Boruńskiej

Tomasz Kiejdo

Przesyłam artykuł dotyczący Koronacji Matki Boskiej Boruńskiej.
Wyrażam zgodę na zamieszczenie tekstu na stronie Państwa Towarzystwa.
Materiał ukazał się 1 listopada 2024 roku w Kresowym Serwisie Informacyjnym.

 

Koronacja Matki Boskiej Boruńskiej

12 października 2024 roku odbyła się w Borunach (dekanat oszmiański w diecezji grodzieńskiej
- przed wojną diecezja wileńska) koronacja wizerunku Matki Boskiej Boruńskiej.
W uroczystości wzięło udział około dwóch tysięcy wiernych z Białorusi, ale także wierni z Polski i Litwy.
Mszy świętej przewodniczył metropolita mińsko – mohylewski arcybiskup Józef Staniewski.


1. Wizerunek Matki Boskiej Boruńskiej po koronacji 12 października 2024 roku, fot. zbiory Tomasza Kiejdo.
 

Oblicze Matki Boskiej Boruńskiej Pocieszycielki Strapionych słynie z wielu łask i niezwykłej historii.
Przedstawia Maryję trzymającą na rękach Dzieciątko.

Pierwsza wzmianka o obrazie pochodzi z XVII wieku. Miał być wtedy własnością bazylianina ojca Jozafata Brażyca.
Przed śmiercią zakonnik przekazał go krewnemu szlachcicowi Mikołajowi Pieślakowi. Ów szlachcic w 1691 roku rozpoczął
budowę drewnianego kościoła i klasztoru w lesie, według podań, w miejscu, które wskazała mu Matka Boża.
Rok później uroczyście wniesiono wizerunek do niewykończonej jeszcze świątyni.
Od tej pory obraz stał się celem licznych pielgrzymek. W tym też czasie w Borunach rozpoczęli pracę bazylianie.

W latach 1747 – 1757 zbudowano według projektu architekta Aleksandra Osikiewicza istniejący obecnie murowany
kościół w stylu baroku wileńskiego. Pod koniec XVIII wieku wzniesiono także dwupiętrowy budynek klasztoru,
który przebudowano w XIX wieku w stylu neoklasycystycznym. Obok świątynią znajduje się dzwonnica,
a po drugiej stronie drogi kapliczka otoczona kamiennym murem z bramą.
Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła jest trójnawową bazyliką.
Wnętrze świątyni zdobią m.in. stiukowe ołtarze oraz rokokowa ambona. W jej krypcie odnajdziemy także źródełko.

2. Kościół w Borunach w 1930 roku. Fotografia z albumu świątyń dekanatu oszmiańskiego,
zbiory parafii Świętego Michała Archanioła w Oszmianie.

3. Wnętrze boruńskiej świątyni, po prawej stronie widoczna rokokowa ambona, widok współczesny, fot. zbiory Tomasza Kiejdo.

4. Klasztor bazylianów, w którym funkcjonowała szkoła. W okresie międzywojennym istniało najpierw białoruskie.
a po nim polskie seminarium nauczycielskie, widok współczesny, fot. zbiory Tomasza Kiejdo.

W roku 1839 w związku z groźbą likwidacji klasztoru bazylianie przekazali cudowny wizerunek Matki Bożej
Michałowi Ważyńskiemu z pobliskich Olan, sami zaś umieścili w ołtarzu otrzymaną od niego kopię.
Wkrótce zakonnicy zostali wysiedleni z Borun, a ich miejsce zajęli  mnisi prawosławni.
Z nowymi właścicielami Matka Boska rozpoczęła długą wędrówkę. Obraz przebywał w Wilnie, Krakowie, a nawet w Zakopanem.

W roku 1918 kościół i klasztor powróciły do katolików. Wtedy to ks. dziekan oszmiański Czesław Górski uroczyście odebrał
i poświęcił świątynię. W tym samym roku administratorem parafii został ks. Stanisław Mikulski. Był nim do 1919 roku.

Po włączeniu Litwy Środkowej do Polski zakończyła się również wędrówka obrazu Matki Boskiej Boruńskiej.
Do Borun powróciła 15 października 1922 roku. W roku 1939 parafia liczyła 5903 wiernych.
Współcześnie kustoszem sanktuarium i proboszczem parafii jest ks. Paweł Pawlukiewicz.

5. Zakrystia w kościele Świętych Piotra i Pawła w Borunach. W ostatnim czasie poddana renowacji,
podobnie jak elementy jej wyposażenia - zabytkowe meble oraz żyrandol z inskrypcjami. Ufundowany w 1922 roku
(najpewniej)  przez Pawła Odyńca pamięci rodziców, braci i sióstr z okazji powrotu do świątyni cudownego obrazu
Matki Boskiej Boruńskiej, fot. zbiory Tomasza Kiejdo.

6. Źródełko w krypcie boruńskiej świątyni mające według wiernych uzdrawiającą moc, fot. zbiory Tomasza Kiejdo.

Fragment wiersza Adama Mickiewicza „Nocleg”:

Wtem błysnęło nad wzgórkiem... Czy piorun?
Piorun u nas nie bije w tę porę:
"O Najświętsza! o Maryjo z Borun!
Ratuj ich...ratuj dzieci... dom gore.

Szkoła bazylianów i seminaria nauczycielskie

W budynku klasztornym mieściła się szkoła prowadzona przez bazylianów. Początkowo trzyletnia, w 1780 roku
przekształcona na sześcioletnią. Kształcili się w niej najczęściej synowie szlacheccy z Oszmiańszczyzny
i sąsiednich powiatów. Funkcjonowała do 1833 roku.

Nie sposób zapomnieć o wybitnych polskich twórcach i naukowcach związanych z placówką w Borunach.
Byli to: Antoni Edward Odyniec, przyjaciel Mickiewicza, poeta, pamiętnikarz, tłumacz, filareta,
Leonard Chodźko historyk, geograf, wydawca i działacz emigracyjny, Julian Korsak poeta i tłumacz,
Antoni Wyrwicz profesor matematyki Uniwersytetu Wileńskiego czy powieściopisarz i gawędziarz Ignacy Chodźko.

Zarówno Antoni Odyniec jak i Ignacy Chodźko przywoływali w swojej twórczości lata młodzieńcze i okres spędzony
w boruńskich ławach edukacyjnych. Był to wówczas najlepszy okres funkcjonowania szkoły.

Pod koniec 1920 roku utworzono w Borunach Białoruskie Seminarium Nauczycielskie, ale w 1921 roku zamknięto je.
Po inkorporacji Wileńszczyzny do Polski otwarto w dawnym klasztorze Państwowe Seminarium Nauczycielskie.
W jego murach kształcił się m. in. ojciec redaktora Stanisława Michalkiewicza Stefan.

Księża:

Stanisław Mikulski 1918 – 1919
Michał Piotrowski 1919 - 1922
Julian Borówko 1922 – 1929
Wacław Nurkowski 1929 – 1935
Jan Sławiński 1935 – 1939
Feliks Karpiński 1940 - 1944